Sakramenty

Drugim obok zwiastowanego Słowa środkiem łaski, przez które działa Duch Święty, są sakramenty. Zgodnie z przyjętą w Lutrowych Katechizmach augustyńską definicją sakramentu: „Niech dołączy się słowo do elementu, a powstaje sakrament” za sakramenty luteranizm uznaje Chrzest i Wieczerzę Pańską. Zgodnie z definicją Augustyna sakramentem jest więc zewnętrzny znak połączony ze Słowem Bożej obietnicy, którą złożył Chrystus ustanawiając oba z nich. W początkowym etapie rozwoju Reformacji w Wittenberdze rozważano także sakramentalny charakter pokuty i absolucji, która podobnie jak inne sakramenty niesie ze sobą obietnicę odpuszczenia grzechów, ale z czasem zwyciężył pogląd, że nie ma ona własnego zewnętrznego znaku i jest integralną częścią Chrztu.

Ich pożytkiem jest odpuszczenie grzechów, życie i zbawienie: „Co daje lub co sprawia Chrzest? Sprawia odpuszczenie grzechów, wybawia od śmierci i diabła i daje zbawienie wieczne wszystkim, którzy wierzą w to, co mówią słowa i obietnice Boże. (…) Jaki pożytek przynosi takie spożywanie i picie? Na to wskazują nam słowa: za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów. To jest, że w sakramencie przez te słowa udzielone nam zostaje odpuszczenie grzechów, życie i zbawienie; bo gdzie jest odpuszczenie grzechów, tam też jest życie i zbawienie” (Mały katechizm, Część czwarta i piąta,Pytanie drugie), a także mają utwierdzać wiarę przystępujących do nich: „Kościoły nasze uczą, że sakramenty są ustanowione nie tylko znakami rozpoznawczymi wśród ludzi, lecz raczej znakami i świadectwami woli Bożej wobec nas, aby pokrzepiały i utwierdzały wiarę tych, co przystępują do sakramentów” (Wyznanie augsburskie, art. XIII).

Sakramenty są ważne niezależnie od godności osoby udzielającej ich: „Chociaż Kościół jest właściwie zgromadzeniem świętych i szczerze wierzących, to jednak ponieważ w tym życiu wielu obłudników i złych ludzi jest pomieszanych z godnymi, przeto można przystępować do sakramentów, których udzielają niegodni, według słów Chrystusowych: "Na mównicy Mojżeszowej zasiedli uczeni w Piśmie i faryzeusze" itd. Sakramenty zaś i Słowo są skuteczne ze względu na ustanowienie i nakaz Chrystusowy, choćby ich niegodni udzielali.” (Wyznanie augsburskie, art. VIII).

Jednak by móc skorzystać z przyobiecanych w nich darów konieczna jest wiara przyjmującego sakrament: „Jak może woda tak wielkie rzeczy czynić? Woda wprawdzie tego nie czyni, ale Słowo Boże, które jest z wodą i przy wodzie, tudzież wiara, ufająca temu Słowu Bożemu połączonemu z wodą (…) Kto godnie przyjmuje ten Sakrament [Wieczerzy Pańskiej]? ten tylko jest prawdziwie godny i należycie przygotowany, kto ma wiarę w te słowa: Za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów. Kto zaś tym słowom nie wierzy lub powątpiewa, ten nie jest godny i nie jest przygotowany, gdyż owe słowa: „Za was” wymagają serc prawdziwie wierzących.” (Mały katechizm, Część czwarta i piąta, Pytanie trzecie); „…sakramenty są ustanowione (…) aby pokrzepiały i utwierdzały wiarę tych, co przystępują do sakramentów. Dlatego należy przystępować do sakramentów z wiarą, która ufa obietnicom, jakie są przez nie objawiane i zapowiedziane.” (Wyznanie augsburskie, art. XIII).

Chrzest Święty

Według Małego katechizmu M. Lutra „Chrzest nie jest samą tylko wodą, ale wodą przykazaniem objętą i ze Słowem Bożym połączoną” (Mały katechizm, Część czwarta, Pytanie pierwsze). Słowem Bożym, z którymi łączony jest zewnętrzny znak Chrztu – woda, są słowa Chrystusa z Ewangelii Mateusza 28,19 „Idźcie tedy i czyńcie uczniami wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Chrzest jest „jest konieczny do zbawienia, gdyż przezeń ofiarowana jest łaska Boża” (Wyznanie augsburskie, art. IX). 

Zbawcze dary Chrztu, zawarta w nim obietnica i ich przyjęcie wiarą

Chrzest: „Sprawia odpuszczenie grzechów, wybawia od śmierci i diabła i daje zbawienie wieczne wszystkim, którzy wierzą w to, co mówią słowa i obietnice Boże.” (Mały katechizm, Część czwarta, Pytanie drugie). Obietnica Boża jest zawarta w słowach Chrystusa z Ewangelii Marka 16,16 „Kto uwierzy i ochrzczony zostanie, będzie zbawiony, ale kto nie uwierzy, będzie potępiony”.

W Chrzcie, podobnie jak w Wieczerzy Pańskiej, kluczowa jest obietnica Boża, to dzięki niej Chrzest daje tak wspaniałe dary jak odpuszczenie grzechów, wybawienie od śmierci i zbawienie. „Woda wprawdzie tego nie czyni, ale Słowo Boże, które jest z wodą i przy wodzie, tudzież wiara, ufająca temu Słowu Bożemu połączonemu z wodą” (Mały katechizm, Część czwarta,Pytanie trzecie). Stąd też nieistotnym jest, czy sakramentu udziela osoba godna moralnie, gdyż o jego ważności przesądza jedynie obecność obietnicy Bożej.

Obietnica domaga się wiary, by możliwe było przyjęcie darów Chrztu: odpuszczenia grzechów, wyzwolenia od śmierci i zbawienia. Wiara nie decyduje jednak o obecności tych darów w Chrzcie. Tutaj rozstrzygająca jest obecność Słowa Bożego – Bożej obietnicy: „gdyż bez Słowa Bożego woda jest samą tylko wodą, a nie chrztem, lecz połączona ze Słowem Bożym jest Chrztem, to jest wodą życia pełną łaski i kąpielą narodzenia się na nowo w Duchu Świętym” (Mały katechizm, Część czwarta,Pytanie trzecie).

O obecności zbawczych darów w Chrzcie decyduje obecność Słowa Bożego w nim. Dary zaś w nim ofiarowane obejmują całe życie człowieka, który korzysta z nich wiarą. Ze względu na to nie ma potrzeby powtarzania Chrztu w razie utraty i ponownego odzyskania wiary. Gdyby w takiej sytuacji powtarzać Chrzest byłoby to równoznaczne z podważeniem otrzymanych już wcześniej darów Chrztu i łaski Bożej.

Chrzest włączeniem do wspólnoty dzieci Bożych

„Najpierw zajmiemy się chrztem, przez który bywamy przyjęci do chrześcijańskiej społeczności” (Duży katechizm, Cześć czwarta) – tak Marcin Luter rozpoczyna część poświęconą sakramentowi Chrztu w Dużym katechizmie.

Chrzest jest także włączeniem we wspólnotę dzieci Bożych. Marcin Luter objaśniając ten sakrament w Małym katechizmieprzywołuje także tekst z Listu do Tytusa 3, 5-7: „[Bóg] Zbawił nas nie dla uczynków sprawiedliwości, które spełniliśmy, lecz dla miłosierdzia swego przez kąpiel odrodzenia oraz odnowienie przez Ducha Świętego, którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa, Zbawiciela naszego. Abyśmy, usprawiedliwieni łaską jego, stali się dziedzicami żywota wiecznego, którego nadzieja nam przyświeca”. Chrzest jest kąpielą odrodzenia, o której mówi apostoł Paweł, a w której człowiek zostaje zanurzony w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, stając się na mocy obietnicy Bożej i Bożego nakazu dzieckiem Bożym.

Chrzest dzieci

Reformatorzy wittenberscy jednoznacznie opowiedzieli się za praktyką Chrztu dzieci: „Kościoły nasze uczą o chrzcie, że jest konieczny do zbawienia, gdyż przezeń ofiarowana jest łaska Boża, i że należy chrzcić dzieci, które w chrzcie są ofiarowane Bogu i przyjmowane do łaski Bożej. Kościoły nasze potępiają anabaptystów, którzy nie uznają chrztu dzieci i utrzymują, że i bez chrztu dostępują one zbawienia.” (Wyznanie augsburskie, art. IX); „Nauczamy, że należy chrzcić dzieci. Przysługuje im bowiem także obiecane odkupienie dokonane przez Chrystusa i Kościół dłużny im jest Chrzest i zwiastowanie owej obietnicy.” (Artykuły szmalkaldzkie, III, 5).

Kościoły luterańskie chrzczą zatem dzieci oraz dorosłych, którzy wcześniej nie otrzymali Chrztu. Ze względu na wiarę, która jest konieczna by przyjąć dary Chrztu, dorosłych chrzci się na podstawie wiary, której wyznanie składają przed Chrztem. Dzieciom zaś w Chrzcie ofiarowane są dary zbawienia, które przyjmą one kiedy uwierzą w obietnice Boże. Chrzest jest zatem również prośbą o wiarę dla ochrzczonego.

Chrzest i pokuta

Odpuszczenie grzechów przyobiecane w Chrzcie usuwa winę grzechu pierworodnego, nie zaś samą wynikającą z niego grzeszność człowieka. Chrzest niesie w sobie zobowiązanie: „Co więc znaczy takie chrzczenie wodą? Znaczy to, iż stary Adam w nas przez codzienny żal i pokutę ma być utopiony i umrzeć ze wszystkimi grzechami i złymi pożądliwościami, natomiast ma codziennie wyłaniać się i powstawać nowy człowiek, który by w sprawiedliwości i czystości żył wiecznie przed Bogiem.” (Mały katechizm, Część czwarta, Pytanie czwarte).

Chrzest łączy się z pokutą: „Tu właśnie widzisz, że Chrzest, zarówno co do jego mocy, jak i znaczenia, zawiera w sobie również trzeci sakrament, który nazwano pokutą, a który właściwie nie jest niczym innym, jak Chrztem. Cóż bowiem oznacza pokuta, jeśli nie poważną walkę ze starym człowiekiem i rozpoczęcie nowego życia ? Stąd też, jeśli żyjesz w stanie pokuty, żyjesz w chrzcie, który nie tylko zwiastuje to nowe życie, lecz także je sprawia, zaczyna i do niego pobudza” (Duży katechizm,Cześć czwarta).

Pokuta i spowiedź

Wyznanie augsburskie tak opisuje pokutę: „Kościoły nasze uczą o pokucie, że ci, co upadli po chrzcie, mogą dostąpić odpuszczenia grzechów w każdej chwili, gdy się nawrócą, i że Kościół powinien udzielać rozgrzeszenia nawróconym do pokuty. Pokuta zaś składa się właściwie z dwóch części: jedną jest skrucha, czyli bojaźń dręcząca sumienie świadomością grzechu, druga – wiara, która się rodzi z Ewangelii lub rozgrzeszenia i ufa, że grzechy są odpuszczone dla Chrystusa, która sumienie pociesza i uwalnia od bojaźni. Potem nastąpić powinny dobre uczynki, będące owocem pokuty” (Wyznanie augsburskie, art. XII).

W praktyce Kościołów luterańskich przyjęły się dwie formy spowiedzi. Spowiedź powszechna, kiedy to wraz z całym zborem chrześcijanin w modlitwie spowiedniej daje wyraz swojej skrusze i z wiarą przyjmuje słowa obietnicy odpuszczenia grzechów wypowiadane w udzielanej absolucji. Zachowano także spowiedź prywatną: „Kościoły nasze uczą o spowiedzi, że należy zachować w kościołach rozgrzeszenie prywatne” (Wyznanie augsburskie, art. XI). Ma ona formę indywidualnej rozmowy duszpasterskiej, w której duchowny w odpowiedzi na wyrażoną skruchę i wyznany grzech udziela penitentowi absolucji. Taka spowiedź objęta jest tajemnicą spowiedzi. W obu typach spowiedzi „nie jest konieczne wyliczenie podczas spowiedzi wszystkich grzechów, albowiem jest to niemożliwe w świetle Psalmu: „Występki któż zrozumie?” (Wyznanie augsburskie, art. XI).

Ekumeniczne ustalenia odnośnie uznania Chrztu

Chrzest święty jest przedmiotem dwóch istotnych dokumentów ekumenicznych, których sygnatariuszem jest Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce. Pierwszym z nich jest Konkordia Leueberska z 1973 roku zawarta pomiędzy europejskimi Kościołami tradycji luterańskiej, reformowanej, unijnej, oraz Kościołami waldensów i braci czeskich, do której w 1997 roku dołączyły także Kościoły tradycji metodystycznej. Wśród ustaleń dotyczących wspólnego rozumienia Ewangelii znalazły się także omówienie wspólnego rozumienia środków łaski, przez które działa Duch Święty, w tym Chrztu: „Chrztu udziela się wodą, w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Przez Chrzest Jezus Chrystus nieodwołalnie przyjmuje do swojej społeczności zbawionych człowieka, ofiarę grzechu i śmierci, tak iż może on stać się nowym stworzeniem. W mocy Ducha Świętego powołuje go do swojej wspólnoty i do nowego życia w wierze, w codziennej skrusze i posłuszeństwie” (Konkordia Leuenberska, 14).

Drugi istotny dokument ekumeniczny to podpisana w 2000 roku przez polskie Kościoły: Ewangelicko-Augsburski, Ewangelicko-Metodystyczny, Ewangelicko-Reformowany, Rzymskokatolicki, Polskokatolicki Starokatolicki Mariawitów oraz Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny deklaracja Sakrament Chrztu Znakiem Jedności. Na jej podstawie Kościoły sygnatariusze wzajemnie uznają ważność Chrztu udzielanego przez duchownych tych Kościołów.

Wieczerza Pańska

Sakrament ten zwany jest również Sakramentem Ołtarza, Sakramentem Ciała i Krwi Pańskiej, Eucharystią. Wieczerza Pańska to: „prawdziwe ciało i prawdziwa krew Pana naszego Jezusa Chrystusa, pod chlebem i winem nam chrześcijanom do spożywania i picia przez samego Chrystusa ustanowione” (Mały katechizm, Część piata, Pytanie pierwsze). W sakramencie Wieczerzy Pańskiej udzielane jest prawdziwe ciało i krew Jezusa Chrystusa w, z i pod chlebem i winem, mówimy więc o realnej i substancjalnej obecności ciała i krwi Chrystusa w sakramencie. Jednocześnie obecność ciała i krwi Chrystusa nie usuwa elementów, w, z i pod którymi jest podawana wierzącym do spożycia.

Wyłożone w Małym katechizmie rozumienie sakramentu oparte jest na Chrystusowych słowach ustanowienia przekazanych przez Ewangelie Mateusza (26,26-28), Marka (14,22-24), Łukasza (22,19.20) oraz apostoła Pawła (1 List do Koryntian 11, 23-26): „Pan nasz Jezus Chrystus, tej nocy, której był wydany, wziął chleb i podziękowawszy, łamał i dawał uczniom swoim, mówiąc: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało Moje, które się za was daje. To czyńcie na pamiątkę Moją. Podobnie, gdy było po wieczerzy, wziął i kielich, a podziękowawszy, dał im, mówiąc: Bierzcie i pijcie z niego wszyscy, ten kielich jest to nowe przymierze we krwi Mojej, która się za was wylewa na odpuszczenie grzechów. To czyńcie, ilekroć pić będziecie, na pamiątkę Moją” (Mały katechizm, Część piata, Pytanie pierwsze).

Reformacja odrzuciła rozumienie Wieczerzy Pańskiej jako ofiary przebłagalnej: „W rzeczywistości zaś była tylko jedna jedyna na świecie ofiara przebłagalna, mianowicie śmierć Chrystusowa, jak uczy List do Hebrajczyków (10,4), który powiada: "Jest bowiem rzeczą niemożliwą, aby krew wołów czy kozłów mogła zgładzić grzechy". A nieco dalej powiedziane jest o woli Chrystusa: "Mocą tej woli jesteśmy uświęceni przez ofiarowanie ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze" (Hebr. 10,10)” (Obrona Wyznania augsburskiego, XXIV, 22). O ofierze w kontekście działań chrześcijan można mówić tylko jako o ofierze dziękczynnej: „Obok tej jedynej ofiary [przebłagalnej, mianowicie śmierci Chrystusowej], inne ofiary są ofiarami eucharystycznymi [dziękczynnymi]; zwane są też ofiarami pochwalnymi: głoszenie Ewangelii, wiara, wzywanie, składanie dziękczynienia, wyznanie, udręki świętych, jednym słowem wszelkie dobre uczynki świętych. Te ofiary nie są zadośćuczynieniami za tych, którzy je czynią, ani też nie można ich odnieść do innych, aby zasługiwały dla nich na podstawie samego ich dokonania odpuszczenie grzechów lub pojednanie. Dokonują ich bowiem pojednani” (Obrona Wyznania augsburskiego, XXIV, 25).

Pożytki Wieczerzy Pańskiej, zawarta w niej obietnica i ich przyjęcie wiarą

Marcin Luter odpowiadając na pytanie o pożytki Wieczerzy Pańskiej odwołuje się do słów ustanowienia: „Na to wskazują nam słowa: za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów. To jest, że w sakramencie przez te słowa udzielone nam zostaje odpuszczenie grzechów, życie i zbawienie; bo gdzie jest odpuszczenie grzechów, tam też jest życie i zbawienie” (Mały katechizm, Część piata, Pytanie drugie).

W Wieczerzy Pańskiej, podobnie jak w Chrzcie, kluczową rolę odgrywa obietnica Boża: „Jak może cielesne spożywanie i picie tak wielkie rzeczy czynić? Spożywanie i picie wprawdzie tego nie czynią, lecz te słowa: Za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów. Albowiem słowa te obok cielesnego pożywania i picia stanowią główną część sakramentu, i kto tym słowem wierzy, ten ma, co one mówią i opiewają, to jest odpuszczenie grzechów” (Mały katechizm, Część piata, Pytanie trzecie).

O obecności ciała i krwi Chrystusa w sakramencie, a także o tym, że przynosi on zbawcze pożytki spożywającym decyduje obecność w sakramencie obietnicy Bożej, a więc słów ustanowienia. Dlatego Formuła Zgody domaga się: „I zaiste słowa ustanowienia Chrystusa w sprawowanej Wieczerzy Pańskiej powinny być wypowiadane lub śpiewane publicznie przed zborem głośno i wyraźnie, a w żadnym razie nie powinny być opuszczane” (Formuła Zgody, Solida Declaratio, VII, 79).

Ze względu na to na obecność ciała i krwi w sakramencie nie mają wpływu ani godność udzielającego go duchownego, ani wewnętrzne nastawieniem przyjmujących: „O Sakramencie Ołtarza postanawiamy, że chleb i wino w Wieczerzy są prawdziwym ciałem i krwią Chrystusa i że udzielane i przyjmowane są one nie tylko przez nabożnych, lecz także przez złych chrześcijan i przez bezbożnych” (Artykuły Szmalkaldzkie III, 6).

Warunkiem właściwego przygotowania do sakramentu i jego przyjęcia jest wiara: „Post i zewnętrzne przygotowanie się jest zaiste pięknym, powierzchownym zwyczajem, lecz ten tylko jest prawdziwie godny i należycie przygotowany, kto ma wiarę w te słowa: Za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów. Kto zaś tym słowom nie wierzy lub powątpiewa, ten nie jest godny i nie jest przygotowany, gdyż owe słowa: „Za was” wymagają serc prawdziwie wierzących” (Mały katechizm, Część piata, Pytanie czwarte).

Przyjmowanie sakramentu Wieczerzy Pańskiej bez wiary jest tym przed czym ostrzega apostoł Paweł w I Liście do Koryntian: „Przeto, ktokolwiek by jadł chleb i pił z kielicha Pańskiego niegodnie, winien będzie ciała i krwi Pańskiej. Albowiem kto je i pije niegodnie, nie rozróżniając ciała Pańskiego, sąd własny je i pije” (1 Kor 11,27.29).

Praktyka udzielania Wieczerzy Pańskiej

Marcin Luter zachęca w Dużym katechizmie do jak najczęstszego korzystania z możliwości przystąpienia do Sakramentu Ołtarza: „Ponieważ mamy już właściwe pojęcie i pouczenie o tym sakramencie, godzi się w końcu dodać również upomnienie i zachęcenie, aby nie zaniedbywać tego wielkiego skarbu, jaki codziennie bywa odprawiany i udzielany wśród chrześcijan, to jest, aby ci, którzy chcą być chrześcijanami, gotowi byli częściej przyjmować ten czcigodny sakrament” (Duży katechizm,Część piąta).

Sakrament ten udzielany jest w Kościołach luterańskich pod dwiema postaciami: chleba i wina wszystkim przystępującym. Przywrócenie tej praktyki było jedną z ważniejszych zmian wprowadzonych przez Reformację w zborach, które do niej przystąpiły: „Osobom świeckim udziela się obu postaci sakramentu Wieczerzy Pańskiej, ten bowiem zwyczaj oparty jest na przykazaniu Pana: "Pijcie z niego wszyscy" (Mat. 26). Tu Chrystus wyraźnie rozkazał co do kielicha, aby zeń pili wszyscy” (Wyznanie augsburskie, art. XXII). Jeszcze wyraźniej takiej praktyki broni Marcin Luter w Artykułach Szmalkaldzkich: „I że nie należy udzielać jej (Wieczerzy) tylko pod jedną postacią. Nie potrzeba nam bowiem owej pozornej mądrości (doxosophia), która by nas pouczała, że pod jedną postacią udzielone zostaje tyle samo, co i pod obiema, jak nauczają scholastycy i Sobór Konstancjański. Chociaż bowiem przypadkowo mogłoby być prawdą, że pod jedną postacią udzielone zostaje tyle samo, co pod obiema, to jednak udzielanie jej pod jedną postacią nie jest wypełnieniem całego zarządzenia i ustanowienia, dokonanego przez Chrystusa, przez Niego przekazanego i poleconego. Szczególnie zaś potępiamy i odłączamy od siebie w imieniu Pana wszystkich, którzy nie tylko pomijają udzielanie pod dwiema postaciami, lecz także w sposób tyrański mu przeszkadzają, potępiają je i oczerniają jako herezję, a w ten sposób siebie samych wynoszą ponad Chrystusa Pana i Boga naszego i przeciwstawiają mu się, i siebie wyżej od Chrystusa stawiają” (Artykuły Szmalkaldzkie, III, 5).

Ze względu na to, że: „nikogo się bowiem do nich [publicznych obrzędów, czyli sprawowania Sakramentu Ołtarza] nie dopuszcza, jeśli nie był uprzednio wyspowiadany i wysłuchany” (Wyznanie augsburskie, art. XXIV) przyjęło się w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Polsce, że w nabożeństwie każde sprawowanie Wieczerzy Pańskiej poprzedza spowiedź i udzielenie absolucji.

Podstawowym warunkiem dopuszczenia do Wieczerzy Pańskiej jest bycie ochrzczonym. Jednak w praktyce Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce pierwsze przystąpienie do Wieczerzy Pańskiej związane jest bezpośrednio z konfirmacją, podczas przygotowania do której przystępujący do sakramentu po raz pierwszy uczą się rozróżniania ciała i krwi Pańskiej, o którym pisze apostoł Paweł w 1 Liście do Koryntian 11,29: „Albowiem kto je i pije niegodnie, nie rozróżniając ciała Pańskiego, sąd własny je i pije”.

Odmówienie dopuszczenia osoby ochrzczonej do sakramentu jest możliwe w przypadku jawnych i uporczywych grzeszników: „Ekskomunikę (…), którą on [papież] nazywa mniejszą, jest to prawdziwe i chrześcijańskie wyłączenie ze społeczności, które nie dopuszcza jawnych i uporczywych grzeszników do sakramentu i wspólnoty kościelnej, dopóki się nie poprawią i nie zaczną unikać występków” (Artykuły szmalkaldzkie, III, 9).

Ustalenia ekumeniczne odnośnie Wieczerzy Pańskiej

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce pozostaje we wspólnocie ołtarza i ambony z wszystkimi Kościołami członkowskimi Światowej Federacji Luterańskiej oraz z Kościołami – sygnatariuszami Konkordii Leuneberskiej podpisanej w 1973 roku przez europejskie Kościoły tradycji luterańskiej, reformowanej i unijnej oraz Kościoły waldensów oraz braci czeskich, do której przystąpiły również Kościoły metodystyczne w 1997 roku. Sygnatariuszami Konkordii Leuenberskiej w Polsce są obok Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego także Kościoły Ewangelicko-Reformowany i Ewangelicko-Metodystyczny.

Pozostawanie przez Kościoły we wspólnocie ołtarza i ambony oznacza, że wierni tych Kościołów mają prawo brać udział w Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w pozostałych z nich. Po drugie znaczy też, że duchowni tych Kościołów mają prawo głoszenia Ewangelii i udzielania sakramentów w pozostałych z nich.

Źródło: luteranie.pl